Aydın ilinin Didim ilçesi sınırlarında yer alan antik bir liman kentidir Milet Antik Kenti. Liman kenti olması nedeniyle, aralarında Troy, Efes, Priene gibi devletlerin de bulunduğu 12 İyon uygarlığı arasında özerkliğini ilan etmiş; sanat, bilim ve felsefe alanında öne çıkan bir devlet olmuştur.
MÖ 7 .ve 6. yüzyıllara damgasını vuran Miletli filozoflar evren ve insan ile ilgili sorulara bilimsel yanıtlar aramışlar, Mısır’dan ve Babil’den elde ettiği geometri ve matematik bilgilerini geliştirerek ciddi adımlar atmıştırlar.
Antik dönemin yedi bilgesinden biri olan Miletli Thales, Miletos asıllıdır. (Diğerleri; Lindoslu Cleobulos, Atinalı Solon, Spartalı Chilon, Prieneli Bias, Korinthli Periander, Midillili Pittacus’tur.) İlk filozoflardandır ve bu nedenle felsefenin öncülerinden kabul edilir.
Doğa bilimcisi, astronom ve matematikçi olan Miletli Thales, ikizkenar üçgenin taban açılarının eşit olduğunu bulmuş ve geometrideki Thales Teoremi‘nin isim babası olmuştur.
Sonraki yıllarda Milet’ten çıkan önemli düşünürler de olmuştur. Anaksimandros, güneş saatinin mucidi ve ilk coğrafi haritayı yapan kişidir. MÖ 500’lü yıllarda yaşamış olan Anaksimenes, güneş saatini geliştirmiş, ay ışığını güneşten aldığını öne sürmüştür.
Dünya ona göre dikdörtgen biçimdedir ve basınçlı hava üzerinde durmaktadır. Hekataios, Leukippos, Sokrates’in hocası Arkhelaos ve tarihçi Dionysios diğer ünlü filozoflardandır.
Didim’deki Apollon Tapınağı‘nın ve Efes’teki Artemis Tapınağı’nı inşa eden mimar Daphnis ve ilk kent plancısı olarak bilinen, ızgara adı verilen plan tipini ilk olarak uygulayan kişi olan Hippadamos‘da Miletli ünlü kişilerdendir.
MS 3. yüzyıldan sonra yavaş yavaş terkedilmiştir. Kaderi Priene Antik Kenti ile aynı olan şehrin boşaltılmasının asıl sebebi ise döneminde Maiandros adı verilen Büyük Menderes‘in taşıdığı alüvyonların, limanı bataklığa çevirmesi ve beraberinde getirdiği sıtma hastalıklarının artması olarak düşünülebilir.
Büyük Menderes Ovası‘nı oluşturan alüvyonlar ile Milet’in limanı yok olmuş, deniz ticaretini gerçekleştirememeye başlamıştır. Milet’in doğusundaki Latmos Körfezi ise denizin dolmasıyla günümüzde Bafa Gölü olarak bildiğimiz göle dönüşmüştür.
Söke’ye 30 kilometre mesafede yer alan Balat Köyü’nün yakınlarındaki Milet’in kazıları ilk olarak 1899 yılında Wiegand tarafından başlatılmış ve bu kazılar 1938 yılına kadar devam etmiştir. Ana yol üzerinden yaklaşık 1 kilometre kadar içeride yer alan Milet’in kazılarını hala Alman bir ekip sürdürmekte.
Milet Antik Kenti‘nin, günümüze kadar ulaşabilen 15.000 kişilik tiyatrosu ile birlikte MS 1. yüzyılda inşa edilmiş hamamlar, Delphinion, Agora, Ionik Stoa, Capito hamamları, gymnasium ve MS 2. yüzyılda inşa edilen bouleterion, güney agora ve faustina hamamları diğer yapılardandır. Ancak sadece kentin tiyatrosu iyi bir şekilde günümüze kadar gelebilmiş, diğer yerler yıkıntı halinde.
Günümüzde deniz ile arasında 8 kilometre kadar mesafe olan ve ziyaretçileri harabe bir halde karşılayan Miletos’a gittiğinizde Priene Antik Kenti‘ni de ziyaret edebilirsiniz.
İlyas Bey Camii ve Külliyesi
Zamanla terkedilen Milet, bir süre Selçuklular tarafından da kullanılmış ve Menteşeoğlu İlyas Bey tarafından 1404 yılında Milet’in yakınında bir noktaya cami yaptırılmış.
Caminin yanında medrese, hamam ve imaret de eklenerek külliyeye dönüştürülmüş. Milet’in antik yapıları arasında gezdikten sonra, hazır oraya kadar gitmişken İlyas Bey Camii ve Külliyesi‘ni de ziyaret edin.
Milet Müzesi
Arkeoloji ile ilgileniyorsanız Milet Antik Kenti’nin yakınlarında bulunan Milet Müzesi‘ni de mutlaka ziyaret edin. 1973 yılında hizmete açılan müzede sadece Milet’ten değil Priene Antik Kenti ve Didim Apollon Tapınağı‘ndan getirilen bazı buluntular da sergileniyor.
Müze içerisindeki alanlarda sikkeler, süs eşyaları, pişmiş toprak eşyaları, cam koku şişeleri, Osmanlı dönemine kadar olan keramik eserler, cam eserler, kıymetli takılar ve müzenin karşısında yer alan İlyas Bey Camii’nden çıkarılan buluntuları görebilirsiniz. Müzenin bahçesinde ise yine çeşitli kentlerden getirilmiş sütun başlıkları, sunaklar, kitabeler, heykel ve lahitler görülebilir.
Milet Antik Kenti giriş ücreti ve ziyaret saatleri nelerdir?
Milet Antik Kenti girişi ücretli. Müzekart’ınız varsa ücretsiz giriş yapabilirsiniz. Antik kentin açılış saati ise 08:30. Buna karşın yazın 19:00’da kapanan girişler, kışın 17:00’de kapanıyor.
Milet Antik Kenti nerede ve nasıl gidilir?
Milet Antik Kenti, Aydın’da Balat Mahallesi’nde yer alıyor. Önüne kadar yol asfalt, özel aracınız varsa rahat ulaşırsınız. Antik kentin girişine de aracınızı parkedebiliyorsunuz. Priene Antik Kenti ziyaretinizde Milet’i de gezmeyi unutmayın.
