Bursa’nın tarihi yerlerinden biri olan Trilye (veya Tirilye), eski bir Rum kasabası. Her sokağı tarih kokuyor, kimisi 100, kimisi 500 yıllık evler. Turizm açısından baktığımızda da genel anlamda Trilye, tarihine pek önem vermemiş gibi görünüyor.
Zaten birkaç tarihi mekan var. Onların da kimi daha yeni restorasyona girmiş, kimi bakımsızlıktan nasibini almış, kilitli ve girilemiyor, turizme açılmamış. Yine de İstanbul’a yakın gezilecek yerlerden biri.
Tirilye ismi nereden geliyor?
Tirilye’nin ismi birkaç defa değişikliğe uğramış. 1909 yılında Osmanlı Sadrazamı Mahmud Şevket Paşa’nın Beyazıt Meydanı’nda, aracında uğradığı suikast sonrası hayatını kaybetmesinden sonra Mahmutşevketpaşa olarak ismi değişmiş önce.
1963 yılında zeytin ve zeytinyağının ünlü olmasından dolayı Zeytinbağı adını almış. Zeytinbağı ismi boşuna verilmemiş. Bursa’nın birçok yeri gibi burası da zeytin ağaçları ile dolu ve yöre halkı balıkçılık ile birlikte zeytincilik ile geçimini sağlıyor.
Alışveriş meraklıları için de zeytinler ve zeytin temalı sabun, kolonya gibi ürünler ve el işlemeli ürünler satın alabilirsiniz.
Ama belki turistik, belki de eski adı olması nedeniyle Tirilye ismini geri istemiş ve 2012’de Trilye olarak değişmiş beldenin ismi. Tirilye’nin ismi Rumca’daki Trigliya kelimesinden geldiği varsayılıyor, anlamı barbun balığı.
Biz gezimize muhtarlığın bulunduğu caddeden başlıyoruz. Şehrin tamamı yürüyerek gezilebilir, o nedenle aracınızı uygun bir yere park edip yürümeye başlayabilirsiniz.
Her yer otopark diyebiliriz, sahil kısmında aracınızı bırakabileceğiniz geniş bir alan var. Öncelikle, aşağıya sahile doğru yürüyoruz. Kahvehaneler, hediye dükkanları gibi dükkanlar arasında renkli, cumbalı evlerle karşılaşıyoruz.
Klasik Rum üslubunda inşa edilmiş bu renkli duvarlı tarihi Trilye evlerini, geziniz sırasında birçok ara sokakta görmek mümkün. Gezerken bir gözünüz de ara sokaklarda olsun.
Tabii güzel bir şekilde restore edilmiş binaların yanı sıra, yıkılmaya yüz tutmuş, yamulmuş birçok binaya da rastlayacaksınız.
Trilye Sahili ve Plajı
Tirilye Marina tarafında, yani denize yakın dükkanlarda genellikle balık restoranları ve oteller var. Sahil şeridinden devam ettiğinizde Trilye’de denize girilebilecek ve yüzülebilecek yerlerden biri olan Trilye’nin çakıl taşlı sahilini görüyoruz.
Trilye plajı, Tirilye’den çok uzaklaşmadan denize girebileceğiniz bir yer. Denizi, Marmara Denizi ve yosunlu olduğundan pek keyif verici olduğunu söyleyemesem de, belde içinde böyle bir plajın varlığı güzel.
Üstelik Trilye’de ücretsiz çadır kampı yapmak isteyenler için de güzel bir nokta burası. Ziyaretimizde bir çadır vardı bu noktada.
Tirilye Plajı’nın yanındaki yüksek kayanın üzerindeki işletme Çamlı Kahve. Bölgenin kahvaltı yapmak ve çay içmek için popüler noktalarından biri.
Oraya kadar plajdan yürüyerek çıkabilirsiniz. Ağır ağır çıkarsanız, manzaranız da Tirilye sahili olduğundan akıp gidiyor. Bu bölgeye araç ile de çıkabilirsiniz.
Tepe komple Çamlı Kahve’ye ayrılmış. Otopark ile ilgili bir sıkıntı da yok, ama hafta sonu gibi yoğun bir dönemde ziyaret ediyorsanız yoğun olabiliyor.
Trilye Gezilecek Yerler
Trilye Fatih Camii
Gelelim Tirilye’de gezilmesi ve görülmesi gereken yerlere. Trilye’de gezilecek yerlerden biri Fatih Camii. Eski ismi Todori Trigleid Hagios Stephanos Kenolakkos olan bina önceden bir kiliseymiş.
Bölgenin en eski yapılarından olan kilise 9. yüzyıl gibi inşa edilmiş ve 17. yüzyılda, bölgenin Osmanlılar tarafından ele geçirilmesiyle minare eklenerek camiye dönüştürülmüş. Bölgedeki, günümüze en iyi şekilde ulaşan kilise diyebiliriz.
Fatih Camii’nin içinde kilise özelliklerini taşıyan bir iç mekan beklemeyin, iç mekan dışından daha camii. Yanında ise bir hamam var, ancak hamam da diğer birçok yapı gibi restore ediliyor ve kültür merkezi olarak kullanılması planlanıyor.
Trilye Taş Mektep
Taş mektep, 20. yüzyılın başında Kazım Karabekir Paşa tarafından açılmış. Kazım Karabekir’in Türkiye’de birkaç noktasında yetimler için yaptırdığı, inşa ettirdiği bu tarz okullar bulunuyor.
Kazım Karabekir de hayatında çok başarıları olduğu, ancak hiç birinin kendisini yetimler için yaptığı çalışmalar kadar mutlu etmediğini belirtiyor. Taş mektep de bu okullardan biri.
1924 yılında öksüz, yetim ve şehit çocuklarının okullarına devam etmeleri için açılmış. O dönem öksüz yurtlarının ismi Dar-ül Eytam olarak biliniyormuş. Arapça’da eytam, Türkçe’de yetim anlamına geliyor.
Taş Mektep ağır bir restorasyon sürecinde olduğundan bina ve yakın çevresi kapalı. Gezilebildiği zaman hem yüksek bir konumda olması, hem de tarihi bir bina olması nedeniyle keyifli bir yer olacaktır.
Aziz Vasil Kilisesi (Kültür Merkezi)
Taş Mektep’te okuyan öğrencilerin yemekhanesi olarak uzun süre kullanılan bu bina, günümüzde Faruk Çelik Kültür Merkezi ve Trilye Kültür Merkezi olarak işlevini sürdürüyor.
Dündar Evi
Tirilye’deki kilise binalarından başka biri. Aziz Yuhanna Kilisesi olarak inşa edilen yapı, Rumların bölgeyi terk etmesinden sonra özel mülkiyet olmuş ve hala konut olarak kullanılmaya devam ediyor. Tirilye’deki kilise gibi tarihi yapılar devletin elinde olmadığı, özel mülk olarak satıldığı için ne yazık ki kültürel turizme destek sağlayamıyorlar.
Trilye nerede ve nasıl gidilir?
Trilye, Bursa’nın Mudanya ilçesine bağlı çok küçük bir belde. Mudanya ilçe merkezinden batıya doğru devam ettiğinizde önce Kumyaka ile karşılaşır,
Kumyaka’yı geçtikten sonra da Trilye çıkar karşınıza. Bursa merkezden ya da Bursa’nın başka herhangi bir yerinden geliyorsanız, önce Mudanya tabelalarını takip etmelisiniz, ardından yola devam ettiğinizde Tirilye’yi görürsünüz.
Tirilye, Mudanya ilçe merkezinden 11,5km (20dk) uzaklıkta. Tamamen asfalt olan yolu hep deniz kıyısında, ama bol virajlı ve zaman zaman daraldığı için dikkatli gitmek gerekiyor.
Özel aracınız yoksa İstanbul’dan İDO ya da BUDO feribotlarını kullanarak Mudanya’ya 95 dakikalık bir yolculukla varırsınız. Mudanya’dan da belediye otobüslerini kullanarak Zeytinbağı’na’ (Tirilye) ulaşabilirler.
Tirilye küçük bir belde. Erken saatte giderseniz öğlen olmadan Trilye gezinizi tamamlayabilir, sonrasında Bursa’nın diğer güzelliklerini görmeye vakit ayırabilirsiniz. Mudanya ilçe merkezi ile birlikte Gölyazı ve Cumalıkızık’ı planınıza dahil edebilirsiniz mesela.
Tirilye yıkık dökük havasıyla turistler gelmesin diye çabalıyor gibi. Daha çok ziyaretçi çekmek istiyorsa, şöyle bir derlenmeye, toparlanmaya ihtiyacı var.
Yoksa bu güzel belde de zamana yenik düşecek. Trilye’de konaklamaya da çok gerek olduğunu söyleyemem. Dediğim gibi kısa bir sürede gezi yapılabildiğinden çevre belde veya ilçeleri de gezi programınıza dahil ederek bir plan yapabilirsiniz, ama Tirilye’den ayrılırken Mudanya yolu üzerindeki panoramik Tirilye manzarasını da es geçmeyin.
Aslında Tirilye’nin bulunduğu bölge bu rotayla bitmiyor. Rota dışında iki yer daha var, onlardan da bahsedelim, gidip gitmemek size kalmış. Bunlardan biri Tirilye’nin daha batısında. Tirilye merkeze 15dk (3,7km) uzaklıkta olan Aya Yani Manastırı.
İsmini Tirilye’nin adının geldiği diğer bir efsane olan üç papazın birinden aldığı söyleniyor. Açıkçası biz buraya ulaşım yolunu bulamadık, aralardan girmeye çalıştığımızda yıkık ve bakımsız ağaçlardan dolayı daha öteye geçemedik ve şansımızı drone ile denedik. Ama manastıra ulaşım yolu sanırım 40°23’00.97″ N 28°45’02.30″ E dolaylarında.
Tirilye’den Mudanya’ya doğru ilerlerken Tirilye’ye 8,5km mesafede Kumyaka Mahallesi vardır. Bu mahallede de tıpkı Tirilye’de olduğu gibi iki tane Kumyaka Halk Plajı ve bir marina var, ama bizim için önemli olan Baş Melekler Kilisesi.
Baş Melekler Kilisesi için dünyanın en eski 3. kilisesi olduğu söyleniyor. Kuzeydeki plaj ile marinanın yakınında kalan bu yapı da birçok yapı gibi restore edilmek üzere çevresi kapatılmış. Çok merak ediyorsanız fotoğraftaki gibi haliyle görülebiliyor en iyi olarak şu an için.
