Aydın başta olmak üzere Batı Anadolu’da Milli Mücadele’nin önemli kahramanlarından biridir Yörük Ali Efe. Yörük Ali Efe liderliğinde Aydın’da bir Yunan karakoluna yaptıkları ve sonradan Malgaç Baskını olarak isimlendirilen baskının düşmana yapılan ilk baskın olarak kabul ediliyor.
1919 yılında gerçekleşen bu olaydan önce Yunan askerleri önce İzmir‘i ardından Nazilli‘yi ele geçirerek Anadolu’nun içine doğru girmeye başlamışlardı. Yapılan bu baskın halka cesaret vermiş ve düşmanın yurttan atılabileceği inancını arttırmıştı.
Bu başarısı üzerine Yörük Ali’ye Aydın’ın kurtarılması emri verildi ve Yunan askerleri geri çekildi, ancak ikinci kez daha da güçlenerek geldiler ve Aydın’ın belli bir kısmını işgal ettiler.
O dönemlerde henüz düzenli ordunun kurulması için çalışmalarda bulunuluyordu, yani ortada düzenli ordu yoktu.
Yörük Ali ve adamları düşman kuvvetlerini tekrar yenmeyi başardı ve Anadolu’ya ilerlemeleri engellendi. Ardından Yörük Ali, TBMM Ordusu‘na katıldı ve Milli Aydın Cephesi Komutanı olarak atandı.
Bazı kimseler savaş zamanında yapılan işlerin bir çoğunu bana ve başkalarına mal ederler. Bu yanlıştır. Bir kişinin, beş kişinin böyle büyük davalarda ne ehemmiyeti olur ki? Gönlünde vatan muhabbeti taşıyan her vatansever o günlerde bizim gibi düşünmüş, bizim gibi duymuş, ondan sonra da bizimle beraber olmuştur. Milli mukavemette aslan payını kendine ayırmakta hata vardır. Bir elin sesi olur mu ki? – Yörük Ali Efe
Kurtuluş Savaşı’ndan sonra İzmir’e taşınan Yörük Ali Efe, daha sonra bugünkü müzenin bulunduğu eve, Yenipazar‘a taşınmış.
Yörük Ali Efe’nin sağlığı boyunca yaşadığı bu ev ölümünden sonra, 80’li yıllarda yanmış. 1995 yılında Kültür Bakanlığı’na devredilmiş, aslına sadık kalınarak restore edilen müze 2001 yılında halkın ziyaretine açılmış.
Müzede Yörük Ali Efe’nin kullandığı şahsi eşyalar, eşyaların o zamanki sahipleri olan diğer aile bireyleri tarafından müzeye bağışlanmış. Yörük Ali Efe’ye bizzat ait olan eşyalar da var. Kama, dürbün, mühimmat, tabanca ve nüfus cüzdanını da görebilirsiniz.
Eşyaların bir kısmı da Aydın Müzesi‘nden buraya getirilmiş. İçerisinde etnografik eserler bulunduğu için Yörük Ali Efe Etnografya Müzesi olarak da anılıyor müze. Eşyalar daha çok o dönemin tipik evlerinde kullanılan mutfak eşyaları, halı, kilim, sofra malzemeleri gibi eşyalar.
Müzede bu eşyaların yanı sıra Yörük Ali Efe Müzesi’nin restorasyon esnasında çekilen fotoğraflarını da görebilirsiniz. Yörük Ali Efe’nin Kurtuluş Savaşı sırasında yaptığı ve kendi el yazısıyla yazdığı yazışmaları görmek de etkileyici.
1934 yılında çıkan soyadı kanunundan sonra Yörük soyadını alan Ali Efe, bir tramvay kazasıyla hayatını kaybetti.
Vasiyetinde Yenipazar’a gömülmek isteyen Ali Efe’ni mezar önceleri Yenipazar mezarlığındaydı. 2000 yılında mezarının evin bahçesine taşınma kararı alındı. Günümüzde mezarı evinin bahçesinde yer alıyor.
Yörük Ali Efe Müzesi giriş ücreti ve ziyaret saatleri nelerdir?
Yörük Ali Efe Evi Müzesi’ne giriş ücretsiz. Müzenin çalışma saatleri yaz sezonunda 19:00, kış sezonunda 17:00’de sona eriyor.
Yörük Ali Efe Müzesi nerede ve nasıl gidilir?
Yörük Ali Efe Müzesi, Aydın’ın Yenipazar ilçesinde yer alıyor. Yenipazar merkezden Yenipazar Dalama Yolu’ndan (merkezin batısında) 600 metre uzaklıktaki Akgün Sokak ile bitişik vaziyette. Girişi ana cadde üzerinden.
